سماعه گوید خدمت حضرت صادق علیه السلام بودم و جمعی از دوستانش هم حضور داشتند که ذکر عقل و جهل به میان آمد.حضرت فرمود عقل و لشکرش و جهل و لشکرش را بشناسید.

سماعه گوید:من عرض کردم قربانت گردم غیر از آنچه شما به ما فهمانده اید نمی دانیم

حضرت فرمود:خدای عزوجل عقل را از نور خویش و از طرف راست عرش آفرید وآن مخلوق اول از روحانیین است پس بدو بفرمود:پس رو او پس رفت سپس فرمود پیش آی،پیش آمد خدای تبارک و تعالی فرمود:تو را باعظمت آفریدم و برتمام آفریدگانم شرافت بخشیدم.سپس جهل را تاریک واز دریای شور و تلخ آفرید به او فرمود:پس رو،پس رفت فرمود پیش بیاپیش نیامد فرمود:گردن کشی کردی؟اورا از رحمت خود دور ساخت سپس برای عقل هفتاد و پنج لشکرقرارداد چون جهل مکرمت وعطا خدا را نسبت به عقل دید دشمنی او را در دل گرفت و عرض کرد:پروردگارا این هم مخلوقی است مانند من، اورا آفریدی و گرامیش داشتی و تقویتش نمودی من ضد او هستم و بر او توانایی ندارمآنچه از لشکر به او دادی به من هم عطا کن. فرمود :بلی میدهم ولی اگربعد از آن نافرمانی کردی ترا و لشکر تورا از رحمت خود بیرون میکنم،عرض کرد:خشنود شدم پس هفتاد و پنج لشکر به او عطا کرد. هفتاد و پنج لشکر عقل و جهل بدین قرار است:

1.نیکی و آن وزیر عقل است و ضداو را بدی قرار داد که آن وزیر جهل است./ لشکریان عقل و جهل در کلام امام صادق

2.ایمان و ضد آن کفر

3.تصدیق حق و ضد آن انکار است

4.امیدواری و ضد آن نومیدی

5.دادگری و ضد آن ستم

6.خشنودی و ضد آن قهر و خشم

7.سپاس گزاری و ضد آن ناسپاسی

8.چشم داشت رحمت خدا و ضد آن یأس از رحمتش

9.توکل و اعتماد به خدا و ضد آن حرص و آز

10.نرم دلی و ضد آن سخت دلی

11.مهربانی و ضد آن کینه توزی

12.دانش و فهم و ضد آن نادانی

13.شعور و ضد آن حماقت

14.پاکدامنی و ضد آن بی باکی و رسوایی

15.پارسایی و ضد آن دنیاپرستی

16.خوشرفتاری و ضد آن بررفتاری

17.پروا داشتن و ضد آن گستاخی

18.فروتنی و ضد آن خود پسندی

19.آرامی و ضد آن شتابزدگی

20.خردمندی و ضد آن بی خردی

21.خاموشی و ضد آن پرگویی

22.رام بودن و ضد آن گردن کشی

23.تسلیم حق شدن و ضد آن تردید کردن

24.شکیبایی و ضد آن بی تابی

25.چشم پوشی و ضد آن انتقام جویی

26.بی نیازی و ضد آن نیازمندی

27.به یاد داشتن و ضد آن بی خبر بودن

28.در خاطر نگه داشتن و ضد آن فراموشی

29.مهرورزی و ضد آن دوری و کناره گیری

30.قناعت و ضد آن حرص و آز

31.تشریک مساعی و ضد آن دریغ و خودداری

32.دوستی و ضد آن دشمنی

33.پیمان داری و ضد آن پیمان شکنی

34.فرمانبری و ضد آن نافرمانی

35.سرفرودی و ضد آن بلندی جستن

36.سلامت و ضد آن مبتلا بودن

37.دوستی و ضد آن تنفر و انزجار

38.راستگویی و ضدآن دروغگویی

39.حق و درستی وضد آن باطل و نادرستی

40.امانت داری و ضد آن خیانت

41.پاکدلی و ضد آن ناپاک دلی

42.چالاکی و ضد آن سستی

43.زیرکی و ضد آن کودنی

44.شناسایی و ضد آن ناشناسایی

45.مدارا و راز داری و ضد آن راز فاش کردن

46.یک روئی و ضد آن دغلی

47.پرده پوشی وضد آن فاش کردن

48.نمازگزاردن و ضد آن تباه کرن نماز

49.روزه گرفتن و ضد آن روزه خوردن

50.جهادکردن و ضد آن فرار ازجهاد

51.حج گزاردن و ضد آن پیمان حج شکستن

52.سخن نگهداری و ضد آن سخن چینی

53.نیکی به پدر و مادر و ضد آن نافرمانی پدر ومادر

54.باحقیقت بودن وضد آن ریاکاری

55.نیکی و شایستگی و ضد آن زشتی وناشایستگی

56.خود پوشی و ضد آن خود آرایی

57.تقیه و ضد آن بی پروایی

58.انصاف و ضد آن جانبداری باطل

59.خود آرایی برای شوهر و ضد آن زنادادن

60.پاکیزگی و ضد آن پلیدی

61.حیا و آزرم و ضد آن بی حیائی

62.میانه رویی و ضد آن تجاوز از حد

63.آسودگی و ضد آن خود را به رنج انداختن

64.آسان گیری و ضد آن سخت گیری

65.برکت داشتن و ضد آن بی برکتی

66.تن درستی و ضد آن گرفتار

67.اعتدال و ضد آن افزون طلبی

68.موافقت با حق و ضد آن پیروی از هوس

69.سنگینی و متانت و ضد آن سبکی و جلفی

70.سعادت و ضد آن شقاوت

71.توبه و ضد آن اصرار برگناه

72.طلب آمرزش و ضد آن بیهوده طمع بستن

73.دقت و مراقبت و ضد آن سهل انگاری

74.دعا کردن و ضد آن سرباز زدن

75.خرمی و شادابی و ضد آن سستی و کسالت

76.خوشدلی و ضد آن اندوهگینی

77.مانوس شدن و ضد آن کناره گرفتن

78.سخاوت و ضد آن بخیل بودن

پس تمام این صفات(هفتاد وپنج گانه)که لشگریان عقلند جز در پیغمبر و جانشین او و مومنینی که خدا دلش را به ایمان آزموده جمع نشود اما دوستان دیگر ما برخی از اینها را دارندمتدرجا همه را دریابند و از لشکریان جهل پاک شوند آنگاه با پیغمبران و اوصیا شان در مقام اعلی همراه شوند و این سعادت جز با شناختن عقل و لشکریانش به دست نیاید خدا ما و شما را به فرمانبری و طلب ثوابش موفق دارد(درمتن جنود عقل و جهل را هفتاد و پنج ذکر کرده و در توجیه هفتاد و هشت و ظاهرا بعضی به عبارت دیگر تکرار شده.)

لشکریان عقل و جهل در کلام امام صادق