نقش پدر و مادر در موفقيت تحصيلي – قسمت 2
نقش پدر و مادر در موفقيت تحصيلي – قسمت 2
پدر و مادرهای عزیز سلام
در شماره قبلی نشریه با شما در خصوص پیچیدگیهای نوجوانی و حس استقلال طلبی فرزندانتون صحبت کردم و پیشنهاد دادم به جای پیگیریهای بیش از حد، آنها را به تلاش بیشتر تشویق کنید و به صورت غیرمستقیم، بر عملکرد آنها نظارت داشته باشید.
یکی از روشهایی که همیشه برای ترغیب بچهها به درس خواندن پیشنهاد میشه، استفاده از اهرم پاداش و جایزه است. امروز قصد دارم در خصوص تاثیر مثبت یا منفی پاداش و روشهای صحیح تعیین پاداش برای افزایش انگیزه فرزندانتون صحبت کنم.
نقش انگیزه در موفقیت
انگیزه، منشا و علت رفتار انسانهاست. در واقع انگیزههای ما هستند که باعث میشود در موقعیتهای مختلف، دست به رفتارهای مختلف بزنیم. اینکه گاهی اوقات یک نفر با تمام توان مشغول درس خواندن میشه اما چند هفته بعد، به هیچ عنوان میل و رغبتی به مطالعه و درس خواندن نداره، نشاندهنده تغییر سطح انگیزه او هست. بچههایی که با جدیت و پشتکار فراوان درس میخوانند، از کره ماه نیامدند! بلکه اینها انگیزههای قویتر و بیشتری برای ادامه یادگیری و کسب موفقیت در حوزه تحصیل دارند. پس اگر دوست دارید فرزند شما هم برای موفقیت در تحصیل و کنکور تلاش بیشتری داشته باشه، باید بتوانید انگیزههای او را تقویت کنید. در واقع پاداش و تنبیه، صرفا ابزارهایی هستند که انگیزهها را کم و زیاد میکننند و میتوانند به رفتارهای ما جهتدهی کنند. اما سوال اینجاست: جایزه چطوری میتونه به روشی درست انگیزه رو در بچههای ما بیشتر کنه؟
انگیزههای درونی و بیرونی
ما به عنوان پدر و مادر باید بتوانیم انگیزههای فرزندمان را آنچنان تقویت کنیم که با نهایت تلاش و علاقه، به سمت اهداف حرکت کنند. اما باید یادمان باشد قدرت انگیزههای درونی بسیار قویتر از انگیزههای بیرونی است. وقتی یک نفر با تمام جان و دل تصمیم میگیرد برای کسب یک جایگاه علمی تلاش کند، هیچ کس و هیچ چیز نمیتواند مانع حرکت او شود. اما اگر انگیزه او از تلاش، بدست آوردن پول یا یک جایزه بزرگ باشد، خیلی راحتتر در مقابله با مشکلات، دست از تلاش بر خواهد داشت. پس سعی نکنید با وعدهدادن جایزههای خیلی بزرگ و عجیب، انگیزههای کاذب در فرزند خود ایجاد کنید. وقتی به او قول بدهید با قبولی در دانشگاه برایش ماشین خواهید خرید، احتمالا در چند روز اول با نهایت انگیزه و تلاش مشغول درس خواندن خواهد شد، اما بعد از گذشت چند روز، فکرهای مختلف در مورد خودرو و کیفیت آن، برایش جاذبه بیشتری از اصل درس خواندن خواهد داشت. در این بین کافی است او حدس بزند شما در هر صورت بعد از کنکور برایش ماشین خواهید خرید. و یا اینکه بفهمد شما توانایی خرید ماشین را نداشته و او به جایزهاش نخواهد رسید. در هر دو حالت قطعا انگیزههای درونی او نیز کمرنگ شده و مسیر تلاش و موفقیت او مختل میشود. یادتان باشد:
بسیاری اوقات بچهها در کودکی انگیزههای کافی برای خوب بودن دارند، اما پاداشهای بیش از حد و تشویقهای بیمورد، انگیزههای درونی آنها را سرکوب کرده و آنان را به افرادی متوقع تبدیل میکند که برای هر کاری باید جایزه و پاداش ویژه دریافت کند. (بر اساس نظر دسی، 1975)
راهکار چیست؟
- باز هم تاکید میکنم بیش از آنکه نتایج فرزندانتان را تشویق کنید، برای تلاش و کوشسش آنها ارزش قائل باشید. این کار به کاهش اضطراب آزمون در آنان نیز کمک خواهد کرد.
- مراقب باشید دریافت پاداش به یک عادت در فرزند شما تبدیل نگردد. گاهی اوقات به کارها و تلاشهای مثبت او فقط لبخند ضایت بزنید. گاهی او را تشویق و گاهی تقدیر کنید و گاهی اوقات نیز به او جایزه دهید.
- اگر قرار باشد یک پاداش منجر به تقویت رفتار فرزندتان گردد، باید پاداش و تشویق در کمترین زمان ممکن با رفتار ارزشمند او اتفاق بیفتد.
- سعی کنید در صحبتهای خود، انگیزههای درونی او را تقویت کنید. مثلا از ارزشمندی تلاش و کوشش، لذت رسیدت به اهداف، تلاش برای رسیدن به بهترین کیفیت ممکن، مسئولیت پذیری نسبت به آینده و . . . .صحبت کنید.
- طبق نظریه یادگیری اجتماعی، شناخت و فرآیندهای عالی تفکر، میتواند رفتار را تحت تاثیر قرار دهد. ضمنا طبق این نظریه، انسان با مشاهده و تقلید یاد میگیرد. یعنی ما با یک الگو مواجه میشویم. به رفتارهای الگو توجه میکنیم و سپس تلاش میکنیم بر اساس الگوی جدید، به رفتارهای خود نظم و ترتیب دهیم.
پس بدون شک مشاهده رفتارهایی مانند کتاب خواندن والدین و یا حتی اهمیت دادن و ارزش قائل شدن برای علم و دانش و افراد متخصص، میتواند منجر به بهبود یادگیری و رشد انگیزه فرزندان گردد. طبیعی است انگیزه درس خواندن در خانوادهای که همیشه صحبت از تجملات و ثروت و ماشین و خودرو است با خانوادهای که برای کتاب و کتابخوانی ارزش قائل است، بسیار متفاوت خواهد بود. (مراجعه کنید به نظریه یادگیری اجتماعی بندورا)
- تلاش کنید عزت نفس و خودباوری را در فرزندان خود تقویت کنید. عزت نفس بالا و محترم شمرده شدن از طرف دیگران، انسان را به سمت نیرومندی، اعتماد و استقلال سوق میدهد. این احساس ارزشمندی و خودشکوفایی، میتواند بهترین انگیزه برای تلاش و کوشش فرزند شما باشد. (مراجعه کنید به نظریه مازلو)
نقش پدر و مادر در موفقيت تحصيلي – قسمت 2
دیدگاهتان را بنویسید